Verlangen, dag 3

Verlangen

Mijn oog valt op een boekbespreking in de Volkskrant van afgelopen zaterdag 21 april: Wachten op geluk – Een filosofie van het verlangen. Auteur: Coen Simon.
Ik lees: De mens is een verlangend wezen. Hij leeft vanuit een gemis, hij wacht op iets dat hij niet heeft. De mens projecteert zijn grote verlangen op iets anders, een mens of een voorwerp en ziet dit vervolgens als de oorzaak van zijn verlangen. Maar hetgeen waarop het gericht is, is het verlangen zelf niet. Het verlangen houdt bij het bereiken van het doel ook niet op. Het verlangen is iets dat ons gaande houdt. Je zou kunnen zeggen: het verlangen baant voor ons de weg.

Ik denk aan de mythe en de verwekking van Eros. Zoals Plato het vertelt in zijn beroemdste boek: Symposium.

Toen Aphrodite, de god van de schoonheid geboren werd, hielden de goden een feestje. De god van de rijkdom was aanwezig. Na afloop van de maaltijd kwam ook de god van de Armoede daar om te bedelen, zoals overal waar overvloedig gegeten werd, en zij hield zich op in de buurt van de deur. De god van de Rijkdom, dronken van de nectar, was de tuin van Zeus ingelopen om daar zijn roes uit te slapen.
Daar vlijde de Armoede zich tegen hem aan en ontfutselde hem een kind: Eros, de god van de liefde die door het afschieten van de pijlen het verlangen wekte.
Het kind erfde de eigenschappen van zijn ouders. Net als moeder is het altijd arm, verfomfaaid, niet mooi, schraal en schamel gekleed, een straatmeid die haar nachten doorbrengtonder de blote hemel en in portiekjes, net als moeder levend in gebrek.
Aan de andere kant is het, net als zijn vader, altijd gemunt op alles wat mooi is en waardevol. Het is dapper en krachtig, een groot jager die recht op zijn doel afgaat, iemand die de kunst verstaat de mensen naar zijn hand te zetten en te bedwelmen.
Op het ene moment van de dag, wanneer het succesvol is, bloeit en voelt het zich rijk, op het andere is het arm en denkt: is dit het nou? En dan leeft het, dankzij de aard van zijn vader weer op. Zo werkt het verlangen in ons.

Niet de vervulling van ons verlangen, zegt Coen Simons, maar het verlangen zelf geeft zin aan ons leven. Nogmaals: het verlangen baant voor ons de weg. Ik denk aan de vele Ithaka’s uit het gedicht van Kavafis. Houdt ze in ere. Ik denk aan de onwetendheid, de gehaastheid, de angst – tussen droom en daad staan veel wetten in de weg- excuses om aan dit verlangen geen gehoor te geven.

Ik denk aan de dag, vijf jaar geleden, dat we door de Hautes Fagnes fietsten, van Robertville naar Dassburg, aan de paden waarover we gingen, aan de heuvels die we beklommen, aan uitbundig bloeiende bermen, aan de velden met koolzaad, aan de goudgeel gebakken forel die op ons bord lag, aan het schitterend decor waarin het verlangen zich heeft ontvouwd. Het verlangen heeft ons, ik zeg het achteraf, rijk beloond.

Alleen de hoop, zegt Coen Simon, is het enige verlangen dat haar doel al heeft bereikt in het verlangen zelf.

Henk