Dodenherdenking

Reek, het dorp waar ik woon, heeft een beeld van een engel als oorlogsmonument. De engel is er eens geplaatst ter herinnering aan de operatie ''Market Garden' in 1944, waarin de geallieerde troepen een ultieme poging deden om ons land te bevrijden van de Duitse overheersing. De operatie mislukte, of ging althans een brug te ver.
De engel is wat vleugels betreft minnetjes bedeeld. De dorpspastoor kwam er zich een keer bij ons over beklagen. Onder zulke schamele vleugeltjes was toch geen beschutting te vinden, vond hij. We vertelden hem dat dit ook niet de bedoeling kon zijn en dat we zelf voor die bescherming moesten zorgen en zelf verantwoordelijk waren voor de vrede in de wereld.

Vanaf de tijd dat het monument er is, gaan we er op 4 mei heen voor een minuut stilte en de kranslegging. We denken dan aan alle oorlogsslachtoffers en aan allen die hun leven hebben gegeven in strijd om de vrijheid, toen en nu. Iemand moet de engel toch vleugels geven. Gonny vlecht een krans van klimop, floxen en wat de tuin op dat moment aan bloemen te bieden heeft. Na de minuut stilte zingen we het Wilhelmus.

Dat de geschiedenis wonden heeft geslagen en diepe sporen heeft nagelaten, merkten we ook op onze tocht naar Padua. De weg vertelt zelf ook een verhaal. In de Ardennen treurt ieder dorp, ieder gehucht wel om de gevallenen in de Eerste en in de Tweede Wereldoorlog. Tijdens onze fietstocht pauzeerden we wel eens bij zo’n oorlogsmonument en namen de namen en de leeftijden van jonge mannen in ons op. De waanzin van de oorlog trok nog lange tijd met ons mee.
Maar ook elders herinnerde het landschap aan politieke verdeeldheid en strijd en merkte je hoe streken een bijna onophoudelijk strijdtoneel zijn geweest, vaak merkbaar aan een onderliggende taalstrijd, tweetalige plaatsnaamborden, verbasterde namen. Denk maar eens aan het lot van Elzas en Lotharingen, of aan de inname van het op Oostenrijk gerichte Zuid-Tirol door Italië.
Ook de hedendaagse welvaart laat diepe sporen na en vraagt om opoffering van het landschap en cultuurgoed. We trokken door gebieden met vervuilende industrie, zagen hoe bosrijke gebieden werden doorklieft ten behoeve van snelwegen; we trokken door welhaast ontvolkte dorpen in verlaten landstreken waar voor de jeugd geen toekomst meer is. Gaande de weg raak je meer en meer doordrongen van deze geschiedenis. Op de fiets raas je er in ieder geval niet zo snel doorheen en overheen dan wanneer de snelweg of het vliegtuig neemt.

Vijf jaar geleden kwamen we in de avond in St. Valentin auf der Heide aan. We waren de Reschenpas (1520 m) overgestoken. Op de weg er naartoe passeerden we Lech, en mogelijk een van de pistes waarop Johan Friso later bij een lawineongeluk zijn bewustzijn zou verliezen. De weg over de Reschenpas werd eens de Kaiserstrasse genoemd en was een van de belangrijkste handels- en verbindingswegen. De klim er naartoe was minder lang en inspannend dan die over de Arlbergpas. Het bleef 'gestadig fietsen'. Het regende. Ondanks dat we ons nog beter ingepakt hadden kregen we in de afdalingen te maken met rij-kou. Maar goed, van binnen waren we warm en eufoor. De hoofdkam van de Alpen was genomen en ergens voor ons lag onze bestemming: Padova.

Ik kon niet bij onze dodenherdenking zijn. We hadden van tevoren besproken dat het door moest gaan. Na de minuut stilte zou Gonny de krans leggen en het Wilhelmus in de richting van het zuiden zingen en ik zou dat doen in de richting van het noorden. Het was acht uur, het was koud en er hing een dichte mist over St. Valentin auf der Heide, we zongen elkaar tegemoet.

Vanavond om acht uur zullen we weer bij de engel in Reek zijn en een minuut stil. Het bloemenmeisje op de eerste foto bij het vertrek in 2007 is een paar dagen te logeren en zal strakjes de krans leggen.

Henk